Duurzaam Wonen = Duurzaam + Wonen
Deze pagina over duurzaam wonen is in het leven geroepen door schrijnende verhalen van bewoners in verschillende verduurzaamde huurwoningen. De praktijk is helaas dat nog vaak over de rug van bewoners een project wordt uitgerold, marketing om te overtuigen goed wordt voorbereid, maar echt luisteren naar bewoners ver te zoeken is, er geen serieuze inspraak is en als er al klachten ontstaan tijdens of na de renovatie in de woning met soms grote gevolgen voor gezondheid en woongenot deze te vaak te slecht worden afgehandeld. En dan zwijg ik nog over de klachten waar niet eens naar geluisterd wordt, die helemaal niet serieus genomen worden. En de bewoners die zich voor gek verklaard voelen en van ellende hun strijd met hun corporatie maar opgeven, achterblijvend met een verminderd zelfvertrouwen en moedeloosheid en tot overmaat van ramp soms ook nog het contact met de buren verliezen omdat er ook corporaties zijn die zelfs de kunst van het uitspelen van de bewoners tegen elkaar helaas te goed verstaan.
Deze ontwikkeling lijkt mij verre van een sociaal wenselijke te noemen en k zie het als verre van duurzaam. En daarom maakt Jidwik zich hard tegen het onrecht wat achter de voordeuren van verduurzaamde huurwoningen zich voltrekt. Jidwik droomt ervan bewoners beter hun rechten te leren kennen waardoor ze sterker komen te staan in onderhandelingen met huurder en onrecht voorkomen kan worden.
Wonen
Bij het begrip wonen hebben we allemaal wel een beeld. Het is een dak boven je hoofd hebben, thuiskomen, een plek om je terug te kunnen trekken, te koken, te eten, te slapen. Bij wonen hoort het huis verlaten om ergens anders naar toe te gaan, naar school of je werk, een eindje te fietsen of wandelen om daarna weer terug naar huis te keren. Wie ergens woont heeft een recht onder dat specifieke dak op een bepaald adres te mogen verblijven en heeft daar een zekere mate van zeggenschap over die ruimte. Het verschil tussen ergens verblijven en ergens wonen zijn de woonrechten.
Duurzaam
Maar welk beeld hebben we bij duurzaamheid? Een paar duurzame schoenen zijn schoenen die lang mee gaan. Een duurzame relatie is een relatie die lang duurt en een stootje kan hebben. Iets wat duurzaam is gaat niet snel stuk.
Woordenboeken zeggen over duurzaam: iets wat lang goed blijft, iets wat lang blijft bestaan, bestendig, sterk, stabiel, blijvend, dat toekomstige generaties er gebruik van kunnen blijven maken (duurzaam milieu), weersbestendig, bestendig omgaan met grondstoffen, de eigenschap dat iets in stand blijft, iets blijft functioneren zonder onderhoud en reparatie, iets dat moet blijven.
In het maatschappelijk debat wordt op verschillende manieren gebruik gemaakt van het woord duurzaamheid. Als we er over in gesprek gaan, weten we dan ook precies wat we be-doelen? Op een bestelwagen van een bepaald bedrijf staat dat ze duurzaam zijn. Wat bedoelen ze daarmee? Dat ze al lang bestaan? Of weersbestendig zijn? Nou dat laatste zullen we niet zo gauw denken. Wellicht neem je onbewust al van alles aan. Bijvoorbeeld dat ze goed voor het milieu willen doen of zonder aardgas rijden. Tegenwoordig lijkt duurzaam soms gelijk te staan met een strategie die we hebben gekozen om duurzaamheid van iets te willen bewerkstelligen. Dat klinkt wat abstract. Ik zal het toelichten. Als we vinden dat we voor het milieu goed is om minder fossiele grondstoffen te gebruiken en we daarom meer elektrische energie gaan gebruiken dan is het gebruiken van elektrische energie de strategie (het middel) en een duurzaam milieu het doel. Op het moment dat je hebt beslist dat je elektrische energie beter vindt dan fossiele energie voor duurzaamheid van het milieu ben je daar nog wel mee eens. En als er dan duurzame energie voorbij komt in een debat ergens zul je waarschijnlijk zelf invullen dat het gaat om elektrische energie. Dat strategie en doel hierbij door elkaar lopen daar ben je wellicht niet eens bewust van. Echter, als de visie verandert onder verschillende mensen over wat duurzame energie is, voel je nu al wel aan dat je op mag gaan letten wat de ander precies bedoelt als het gaat over duurzame energie. Wordt er bedoeld wat ik bedoel met duurzame energie?
In onderstaande radio uitzending op NPO1, 27 oktober 2020, hoor ik dat er verschillende opvattingen door elkaar heen lopen. Hoor jij dat ook? Welke verschillende opvattingen over wat duurzaamheid is, hoor jij voorbij komen?
Interessant vind ik de onderwerpen dwang, milieu en breder bekijken en het sociale aspect die in het item voorbij komen.
Duurzaam wonen
Als we nu hebben vastgesteld wat duurzaamheid voor betekent en wat wonen is, wat is dat dan duurzaam wonen?
Voor mij is duurzaam wonen waar het over wonen gaat én waar het tegelijkertijd over duurzaamheid gaat. Dus als het over wonen gaat en het is niet duurzaam dan is het geen duurzaam wonen. Duurzaam wonen is niet wonen zonder duurzaamheid en het is ook niet duurzaamheid zonder wonen. Het is alleen dat deel van wonen waar het ook gaat over duurzaamheid en vice versa.
Het gaat uiteindelijk dan over manieren van wonen en technieken die gebruikt worden in woningen die lang meegaan, maar ook dat de bewoner er lang kan blijven wonen.
Woningbouw
Binnen de woningbouw wereld is een stroming die zich bezig houdt met verduurzaming. Duurzaamheid waarvoor? Inmiddels is het duurzaam als woningen met zonnepanelen zijn belegd dat dat duurzaam is omdat er geen fossiele grondstoffen aan te pas komen en een goed geïsoleerde woning is duurzaam omdat er minder stookkosten nodig zijn en is dus duurzaam omgaan met fossiele grondstoffen. Als een woning wordt verduurzaamd bedoelen we dat er zonnepanelen worden gelegd, de woning geïsoleerd wordt. Echter, het uitgangspunt voor deze term duurzaamheid hoeft niet perse een overall duurzaamheid te zijn voor alle betrokken partijen. Zo wordt bij het landelijke woningbouw- project met de naam Stroomversnelling gesproken over dat het doel is om fossielvrij wonen te bespoedigen. Er wordt een plan uitgewerkt, bouwers ontwikkelen technische toepassingen om woning te isoleren en leveranciers van technische apparaten denken mee om van het gas af te gaan en over te gaan op elektriciteit. En vervolgens worden er woningen dan onder het mom van verduurzaming feitelijk alleen maar aangepast om zonder rechtstreeks fossiele grondstoffen te gebruiken mensen te kunnen laten wonen. Waar blijft de duurzaamheid voor de bewoners van de huizen en waar gaat het over een duurzame relatie tussen huurder en verhuurder?
Bewoners
Tegen de tijd dat een project voor verduurzaming bij de bewoners aan komt is het de vraag of het nog gaat over wat in de meest brede zin van het woord wordt bedoeld met duurzaamheid. Is een duurzame verbouwing ook duurzaam voor de bewoners, voor de relatie met een verhuurder? Stroomversnelling werkt actief samen met verschillende partijen uit de woningbouwwereld, van woningcorporaties en verhuurders tot en met verenigingen van eigenaren en individuele woningeigenaren. Waar de bewoner ook de eigenaar is van de woning kan er actief worden meegesproken en gedacht over hoe de verduurzaming in de woning aan te vliegen. Echter als het gaat om bewoners van particuliere of sociale huurwoningen is het stapje al wat verder weg om mee te beslissen over wat er met je woning gaat gebeuren. Huurders zijn afhankelijk van de ruimte die ze krijgen van hun verhuurder om voorafgaand aan een renovatie inspraak te hebben over de wijze waarop de woning verduurzaamd kan gaan worden. Hoe groter de verhuurdersorganisatie hoe logger het orgaan en hoe lastiger de inspraak. De grootste woningbouw corporaties bevinden zich in de zogeheten sociale woningbouwsector.
Sjoemelen met de 70% norm
Het is vrij gangbaar dat als er een woningverduurzaming gepland wordt door de woningcorporatie dat dat simpel gezegd top-down wordt georganiseerd. Het bestuur van de corporatie beslist en de vraag is hoe de bewoners te overtuigen hoe mee te laten bewegen in de plannen van de corporatie. Er zijn wat regels om rechten van bewoners te beschermen. Verduurzaming valt onder een zogeheten woningverbetering en is iets anders dan gewoon onderhoud van de woning. Voor woningverbetering gelden andere regels dan voor het gewone onderhoud. Zo moet bij een verduurzaming 70% van de bewoners akkoord gaan voordat een corporatie medewerking mag eisen. Als 70% van de bewoners dit doet dan mag de overige 30% gedwongen worden mee te werken. Wat aan naar woord is dat he, dwingen? Maar het mag. Grote kans dat deze wettelijke regel al in je huurcontract is vermeld als je de afgelopen jaren in een huurwoning bent gaan wonen. Het is dan feitelijk ook geen dwang meer want je hebt er zelf door middel van je contract al mee ingestemd.
Wat veel corporaties niet zeggen maar bewoners soms wel is dat ze voelen dat dit spel niet eerlijk gespeeld wordt. Corporaties hebben juridische medewerkers in dienst en tegelijkertijd kennen bewoners vaak hun rechten niet goed. Daar tussen gaapt een groot grijs gebied van mogelijkheden, met name voor de corporatie om hun plannen door te drukken. En een corporatie die bepaalde woningen wil verduurzamen wil liever de bewoners niet al te veel hun rechten duidelijk maken. Projecten worden perfect voorgespiegeld om de 70% maar te halen. Kritische bewoners die ik spreek laten verschillende geluiden horen over waar het spel niet altijd zuiver gespeeld wordt. Bewoners die pertinent tegen verduurzaming zijn en gewoon gebruik willen maken van hun recht om nee te zeggen krijgen toch een bezoek van de consulent van de corporatie en terloops wordt opgemerkt dat men verplicht is te tekenen. De meest kritische mensen zullen dan nog steeds kritisch blijven maar hoe gaat dat met de minder ingelezen huurders? Er zijn veel verhalen waar er oneigenlijke druk wordt uitgevoerd op bewoners bij projecten waar de 70% niet makkelijk wordt gehaald het toch te kunnen bereiken.
“Anders halen we nooit die 70%”…
Corporaties bezigen verschillende oneerlijke methodes om bewoners over de streep van de 70% te krijgen. Een corporatie uit Overijssel liet doorschemeren dat een woningverbetering en groot onderhoud samen moest vallen Dat was wat zij graag wilden voor hun efficiency. Voor het onderhoud was feitelijk geen contract nodig omdat huurders al in het contract hadden getekend voor medewerking aan onderhoud. Toch vermeldden ze op het contract voor de verduurzaming ook de onderhoudswerkzaamheden. De illusie werd daarmee gewekt dat bewoners hun onderhoud niet zouden krijgen als ze niet zouden tekenen voor de woningverbetering. De projectleider van de corporatie liet zich na een zoveelste kritisch gesprek over een zuivere handelwijze ontvallen dat ze geen aparte contracten wilden aanbieden “omdat ze anders de 70% niet zouden halen”. Feitelijk worden dan al rechten geschonden, echter ze blijven onder de radar.
Kritische huurders gezocht
Jidwik komt graag in contact met huurders die bovenstaande onrecht over de 70% regel met betrekking tot woningverduurzaming herkennen én met huurders die hier kritisch in willen zijn naar hun corporatie om rechten van mede-bewoners en zichzelf zo goed mogelijk te gaan beschermen. De kortste weg is te bellen met Iris via 06-45428441 of stuur een email naar iris@jidwik.nl. Ik kijk er naar uit je verhaal te mogen beluisteren en je te steunen in je proces met je verhuurder.